Մատյանի գործածման բանալին

«ԵԹԵ ՊԱՀՔՈՎ ԵՍ ԿԱՐԴՈՒՄ, ԷՏՈՒՄ ԵՍ ՉԱՐԸ ՔՈ ՄԻՋԻՑ»
Օրերս «Իրավունքը de facto»-ի թղթակից ՄԱՔՍԻՄ ՈՍԿԱՆՅԱՆԻ փոխադրությամբ ու խմբագրմամբ հայ հավատացյալ հանրության գրասեղանին դրվեց ՄԽԻԹԱՐ ԳՈՇԻ «Դատաստանագիրքը»։
Մանրամասնենք. «Դատաստանագիրքը» օրենսգիրք է՝ կազմված աստվածաշնչյան օրենքների և ավետարանական ներման լավագույն չափորոշիչների հիման վրա։ Ինչպես գրված է սույն հրատարակության առաջաբանում, «Դատաստանագրքի» այս հրատարակության արժանիքներից է այն, որ «առաջին անգամ է լույս տեսնում աշխարհաբար՝ ժամանակակից գրական հայերենով, և լայն հասարակության համար պատեհ առիթ է հանգամանալից ուսումնասիրելու և ծանոթանալու հայ իրավունքի և իրավական մտքի» այս բարձր արժեքին։ Մաքսիմ Ոսկանյանին խնդրեցինք հակիրճ ներկայացնել սույն գրքի գործածման բանալին։
-Թերևս սկսեմ նրանից, որ Գոշի «Դատաստանագրքի» Գ խմբագրությունն արդեն փոխադրել և հրատարակել էի 2001-ին: Սակայն այս վերանայված հրատարակությունն առավել շահեկան դարձավ թե՛ մեկնությունների և թե՛ մանավանդ, մեր եկեղեցու համար արժեքավոր մի շարք կանոնախմբերի հավելման շնորհիվ: Հարկ է նշել, որ այս արժեքավոր հրատարակությունն իրականացավ «Իրավունք» գիտական հրատարակչության հիմնադիր Թաթուլ Բադասյանի և գրքի գիտական խմբագիր, իրավաբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Գառնիկ Սաֆարյանի հետևողականության և առաջնորդության շնորհիվ:
«Ես չեկա օրենքը կամ մարգարեներին ջնջելու, այլ նրանց լրացնելու»,- ասում է Հիսուսը: Ըստ Քրիստոսի այս պատգամ- խոսքի էլ կառուցված է Մխիթար Գոշի «Դատաստանագիրքը»: Գոշը յուրաքանչյուր գլխում առանձին հանցանքի համար, նախ բերում է օրենքի խիստ պատժի Աստվածարյալ դրույթը, ապա՝ Ավետարանի ողորմածության խոսքը, որով մահապատիժը մեղմվում է խրատով (մարմնական մասնակի պատիժ), դրամական տուգանքով և, քրիստոնյաների համար ամենակարևորը՝ լրացվում է հոգևոր ապաշխարությամբ: Դատաստանի ժամանակ Ավետարանական ողորմածությունը վերաբերում է միայն քրիստոնյաներին: Քրիստոսին հակառակողները «Դատաստանագրքում», իրավամբ, կոչվում են այլազգիներ և պատժվում են օրենքի ողջ խստությամբ, ընդհուպ մինչև մահապատիժ, քանի որ «նրանք ի բնե (չարասիրությամբ) ուրախանում են քրիստոնյաներիս կորստի համար»,- մեկնաբանում է Գոշը: Որոշ հոդվածների (գլուխների) ավելի արդարացի վճռի բանալին այլ հոդվածների մեջ է գտնվում, ուստի «Դատաստանագրքի» լիարժեք իմացությունը զերծ կպահի սխալ գործելուց և ավելի լիարժեք կդարձնի դատաստանը: Առավել լավ կլինի նաև Հին կտակարանի օրենքների և Նոր կտակարանի կանոնների քաջատեղյակությունը՝ աստվածահաճո դատաստան անելու համար: Այդ պատճառով այս հրատարակությունը իմացականության տեսակետից ավելի համահավաք դարձնելու նպատակով, որպես հավելված, զետեղեցինք Տիրոջ Լեռան քարոզը, որ արմատական ճրագ է օրենքներն ու կանոնները ճանաչելու, ուղղորդվելու համար: Նաև ավելացրինք Ղուկաս Ավետարանիչի «Առաքելական կանոնները», որ օրհնյալ հովիվ Շահե արքեպիսկոպոս Աճեմյանն իմ փոխադրությամբ ժամանակին արդեն հրատարակել էր: Նաև փոխադրեցինք և հավելեցինք սուրբ Թադեոս առաքյալի, սուրբ Փիլիպոս առաքյալի և սուրբ Գրիգոր Լուսավորչի կանոնները, որոնք կային «Կանոնագիրք Հայոց» ժողովածուում և լավ հենարան կարող են լինել «Դատաստանագիրքը» առավել լիարժեք ըմբռնելու, հանցանքների հանգամանքներն առավել ընդլայնված քննելու հարցերում:
Այս մատյանը սեղանի գիրք է հոգևոր առաջնորդների, քահանաների, թագավորների, իշխանավորների և բոլոր դատավորների համար: Առհասարակ, նաև իմաստության քաղց ունեցող յուրաքանչյուր մարդու է ուղղված այս գիրքը, որ, ինչպես Գոշն է ասում, «ունի լուսավորվելու» կամ «իր թերին լցնելու» կարիք: Որովհետև եթե միայն կարդում ես, թե այս կամ այն արարքները չար ու պատժելի հանցանքներ են, ապա միտքդ ու սիրտդ խրատվում են` նման արարքներից հեռու մնալ, դրանք իսպառ մերժել քո բանականության դաշտում: Եվ այդպիսով, մանավանդ, եթե պահքով ես կարդում, ապա գրքի խոսքով էտում ես չարը քո միջից, ու նախապես բարի է լինում քո կյանքի համար:
Պատրաստեց Մարգարիտ ԱՐԻՍՏԱԿԵՍՅԱՆԸ

Մեկնաբանություններ